Uruchomiona w kwietniu 2010 r. internetowa baza danych „Podwig Naroda w Wielikoj Otieczestwiennoj wojnie 1941-1945 gg.” (pol. „Bohaterstwo Narodu w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w latach 1941-1945”) umożliwia obecnie (wg stanu na dzień 8 sierpnia 2012 г.) dоstęp do informacji o ponad 12 mln 670 tys. odznaczonych żołnierzy, podoficerów i oficerów Armii Czerwonej. Pochodzące z Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej w Podolsku dane dotyczą wszystkich odznaczeń, poczynając od tych najniższych, jak medale „Za zasługi bojowe”, „Za odwagę”, poprzez ordery Zwycięstwa, Chwały, Czerwonej Gwiazdy, Czerwonego Sztandaru, Lenina, aż do tytułów Bohatera Związku Sowieckiego.
Wyszukiwarka umożliwia poszukiwanie zarówno odznaczeń dla konkretnych osób, jak i wniosków o odznaczenia, zgłaszanych na szczeblu poszczególnych pułków, brygad, dywizji, korpusów, armii i frontów. Przyznające odznaczenia rozkazy zawierają wiele bezcennych szczegółów prowadzonych walk, organizacji zaopatrzenia, opieki sanitarnej, napraw sprzętu itp., a także podsumowania wysiłku bojowego jednostek różnych szczebli.
Docelowo planuje się zamieszczenie 100 (słownie: stu) milionów stron dokumentów, zawierających informacje o 30 milionach odznaczonych żołnierzy.
Projekt o tak szerokim zakresie jak dotąd nie ma na świecie swojego odpowiednika.
BOHATEROWIE ZWIĄZKU SOWIECKIEGO
Bohater Związku Sowieckiego to ustanowiony w 1934 roku najwyższy sowiecki tytuł honorowy, nadawany przez Prezydium Rady Najwyższej ZSRS, między innymi za bohaterskie czyny. Odznaczeni otrzymywali medal Złotej Gwiazdy Bohatera Związku Sowieckiego, Order Lenina oraz dyplom Prezydium Rady Najwyższej Związku Sowieckiego.
Starszy lejtnant
Siergiej Pietrowicz Bolszakow
(ros. Сергей Петрович Большаков)
dowódca baterii 426. Pułku Artylerii Przeciwpancernej, rocznik 1918, Rosjanin.
o Fot. via www.warheroes.ru
Pułk wchodził w skład podporządkowanej 38. Armii 6. Brygady Artylerii Przeciwpancernej Odwodu Naczelnego Dowództwa. Bateria st. lejt. S. P. Bolszakowa, którą dowodził od sierpnia 1943 r., do połowy lutego 1945 r. miała na koncie 17 zniszczonych czołgów, ponad 450 żołnierzy i oficerów wroga.
Z rozkazu o przyznaniu mu tytułu Bohatera ZS (zob. opis czynu) za walki na zachód od Strumienia na Śląsku Cieszyńskim:
„11 lutego 1945 r. pułk opanował m. Strumień, ważny przyczółek na zachodnim brzegu rz. Wisła. Bateria Bolszakowa zajęła pozycje ogniowe na zachodnich obrzeżach m. Strumień, osłaniając drogę idącą przez rz. Wisła.
Zmarł w 1960 r., pochowany w mieście Mikołajów (ros. Nikołajew). Wcześniej odznaczony: orderami Czerwonej Gwiazdy, Czerwonego Sztandaru i Wojny Ojczyźnianej II stopnia.
Mogiła S. P. Bolszakowa na Cmentarzu Miejskim w Mikołajewie
o Fot. I. Sierdiukow via www.warheroes.ru
* * *
Starszy lejtnant
Iwan Grigoriewicz Czernow
(ros. Иван Григорьевич Чернов)
dowódca 7. kompanii 410. Pułku 81. Dywizji Strzeleckiej, rocznik 1924, Rosjanin.
St. lejt. Iwan Grigoriewicz Czernow (1924 - 1962)
o Fot. via www.warheroes.ru
Z rozkazu przyznającego tytuł Bohatera ZS (zob. opis czynu) za walki na Śląsku w czasie operacji morawskoostrawskiej:
„22.03.45 r. ze swoją kompanią, ukrywając się za zasłoną dymną, opanował szturmem punkt oporu przeciwnika na skraju miejscowości Pielgrzymowice w województwie śląskim w Polsce, niszcząc do 70 żołnierzy wroga, odparł 3 kontrataki prowadzone siłami do 2 kompanii niemieckiej piechoty i utrzymał zdobytą rubież.
30.03.45 r. otrzymał zadanie przecięcia torów kolejowych w rejonie stacji Zebrzydowice na przedpolu miasta Frysztat (Czechosłowacja) i umocnienia się, aby uniemożliwić pociągowi pancernemu manewrowanie i prowadzenie ognia do naszych nacierających oddziałów.
Omijając lasem punkt oporu wroga w pobliżu kolei, szybkim atakiem wyrzucił go z transzei i przekroczył linię kolejową.
Przeciwnik siłami do 3 kompanii ze wsparciem 3 transporterów opancerzonych obejściem z obu skrzydeł 4 razy próbował kontratakować głęboko wdartą kompanię. Dzielnie broniąc osiągnięte rubieże i osobiście strzelając z ciężkiego karabinu maszynowego, starszy lejtnant Czernow został ranny odłamkiem pocisku wroga w prawą nogę, lecz, nie zważając na to, nadal prowadził walkę. Pod koniec dnia został ponownie ranny odłamkiem w lewą rękę, ale nie opuścił pola bitwy i nadal bohatersko kierowałem bojem. I dopiero w godzinach wieczornych, kiedy podeszły nasze oddziały, został wyniesiony z pola bitwy bez przytomności.
Swoim ofiarnym męstwem w tej walce przyczynił się do pomyślnego rozwoju działań ofensywnych pułku na tym odcinku. W tym zaciętym boju kompania starszego lejtnanta Czernowa zniszczyła do 150 żołnierzy i oficerów przeciwnika”.
Zmarł w 1962 r., pochowany w mieście Biszkek (do 1991 r. Frunze) w Kirgizji. Wcześniej odznaczony: orderami Wojny Ojczyźnianej I stopnia i Czerwonej Gwiazdy (dwukrotnie).
* * *
Starszy sierżant
Pietr Siemienowicz Katuchin
(ros. Петр Семенович Катухин)
instruktor sanitarny plutonu sanitarnego 1. batalionu 467. pułku 81. Dywizji Strzeleckiej, rocznik 1918, Rosjanin.
St. sierż. Piotr Siemionowicz Katuchin (1918 - 1990)
o Fot. Fot. via www.warheroes.ru
Z rozkazu przyznającego tytuł Bohatera ZS (zob. opis czynów) za walki w 1944 r. na lewym brzegu Wisły w rejonie Annopola i w Karpatach oraz w 1945 r. w rejonie Zebrzydowic na Śląsku Cieszyńskim:
„Podczas walki o miejscowość Zebrzydowice na południowy-zachód od miast. Strumień (Polska) 9.02.1945 r. (błędna data, prawdopodobnie powinna być data 9.04.45 r. – przyp. GK) dowódca kompanii rozkazał mu wynieść z ziemi niczyjej ciężko rannego żołnierza. Aby ominąć ostrzeliwany odcinek, tow. Katuchin zdecydował się wykorzystać niemieckie transzeje. Kiedy wszedł do domu nieoczekiwanie wykrył w piwnicy Niemców, zaproponował im poddanie się. Niemcy nie chcieli się poddać, zmusił ich do tego granatem i ogniem z automatu, w wyniku czego zabił 7. Z piwnicy wyszło 26 ludzi, w tym 1 oficer. Wszystkich przyprowadził do sztabu swojego pułku. W następnych walkach tow. Katuchin unieszkodliwił do 17 żołnierzy.
Przez cały okres pod ogniem przeciwnika wyniósł z pola walki ponad 200 naszych żołnierzy i 5 oficerów”.
Zmarł w 1990 r., pochowany na Cmentarzu Mitinskim w Moskwie. Odznaczony także: orderami Wojny Ojczyźnianej I stopnia i Czerwonej Gwiazdy (dwukrotnie) oraz Medalem „Za odwagę” (dwukrotnie).
Jak w notce biograficznej (zob. tutaj) P. S. Katuchina podaje prof. Wiaczesław Worobiew, owym rannym żołnierzem na ziemi niczyjej, po którego się wyprawił (wraz z dwoma innymi żołnierzami), był sam dowódca 467. pułku, mjr Anempodist Diemidowicz Rybczenko. Katuchin wrócił po niego po dostarczeniu jeńców do sztabu.
St. sierż. Katuchin był jednym z wąskiej grupy 25 instruktorów sanitarnych (sanitariuszy) – 12 kobiet i 13 mężczyzn, którzy w latach 1941-1945 otrzymali tytuł Bohatera Związku Sowieckiego.
* * *
Starszy lejtnant gwardii
Amir-Ali Saidbekow
(ros. Амир-Али Саидбеков)
dowódca 8. kompanii 325. pułku 129. Dywizji Piechoty Gwardii, pełniący obowiązki zastępcy dowódcy batalionu, rocznik 1920, Tadżyk (urodzony na terenie Uzbeckiej SRS).
St. lejt. gw. Amir-Ali Saidbekow (1920 - 1945)
o Fot. via www.warheroes.ru
Z rozkazu o przyznaniu mu pośmiertnie tytułu Bohatera ZS (zob. opis czynu), m. in. za walki na terenie Drogomyśla, Kończyc Małych i zdobycie stacji kolejowej w Pruchnej na Śląsku Cieszyńskim:
„W czasie walk od 29.3 do 4.4.1945 r. pełniąc obowiązki zastępcy batalionu strzeleckiego przyczynił się do zakończonych powodzeniem działań naszych pododdziałów.
Znajdując się w ugrupowaniu bojowym kompanii, 29.3.1945 roku, poderwał żołnierzy i oficerów do szturmowania transzei wroga, wdarł się na stację w Pruchnej i okrążył garnizon broniący stację kolejową, zadając mu znaczne straty, w wyniku czego wzięto do niewoli 56 jeńców, w tym dowódcę karnej kompanii, dowódcę 7. kompanii piechoty 2. batalionu 453. pułku piechoty (253. Dywizji Piechoty – przyp. GK), szefa służby sanitarnej jednostki wojskowej nr 21453 i szereg innych oficerów wroga.
31.3.1945 roku pokonując kolczaste zasieki wroga, okopy, tłumiąc punkty ogniowe ukrytych w ceglanych domach hitlerowców, siłami kompanii wziął do niewoli 18 jeńców z 412. batalionu Volkssturmu, zdobywając skraj Kończyc Małych. Umiejętnie organizując obronę odparł 3 kontrataki wroga; trafiono 2 działa pancerne, zniszczono 1 ciężki karabin maszynowy.
2.4.1945 roku opanował centrum Kończyc Małych, zdobył 3 działa, 3 moździerze, wziął 25 jeńców.
3.4.1945 roku przeciwnik stawiał zacięty opór. Wzmocniony świeżymi siłami przechodził do kontrataków. Łamiąc jego opór wyprowadził pododdziały na rozjazd kolejowy Kończyce, opanował nasyp i zlikwidował do 30 hitlerowców. Organizował obejście wroga ze skrzydła, powstrzymał jego odwrót, przez co zapewnił opanowanie rozjazdu”.
St. lejt. gw. A. Saidbekow następnie uczestniczył w odpieraniu niemieckich kontrataków w rejonie Rogowa na zachód od Wodzisławia Śląskiego, podczas których został ciężko ranny. Zmarł 08.04.1945 r. (uwaga: OBD „Memoriał” jako datę jego śmierci podaje 03.04.1945, zob. „Księga pamięci. Kraj krasnodarski. Tom 16”, s. 258), pochowany w Rybniku.
Wcześniej odznaczony: Orderem Czerwonej Gwiazdy, Orderem Wojny Ojczyźnianej I stopnia i II stopnia (dwukrotnie) oraz Orderem Czerwonego Sztandaru (za walki w rejonie Drogomyśla w dn. 10-13.03.1945).
* * *
Starszy sierżant
Iwan Fiedorowicz Zubariew
(ros. Иван Федорович Зубарев)
dowódca działa w 4. baterii 911. pułku artylerii 340. Dywizji Strzeleckiej, rocznik 1908, Rosjanin.
o Fot. via www.warheroes.ru
Z rozkazu przyznającego tytuł Bohatera ZS (zob. opis czynów) za walki m.in. podczas bitwy na Łuku Kurskim, forsowania Dniepru w 1943 r., operacji korsuńskoszewczenkowskiej w 1944 r. i morawskoostrawskiej 1945 r.:
Zmarł w 1996 r., pochowany w Nalczyku, stolicy Republiki Kabardyjsko-Bałkarskiej. Odznaczony także: Orderami Wojny Ojczyźnianej I stopnia i II stopnia, Czerwonej Gwiazdy, Chwały III stopnia (dwukrotnie), medalami „Za odwagę” (dwukrotnie) i „Za zasługi bojowe”.